Industri petroleum adalah antara penyumbang utama hasil negara Malaysia. Setiap syarikat yang terlibat dalam eksplorasi, pengeluaran, dan penjualan minyak & gas tertakluk kepada pelbagai jenis cukai petroleum yang khusus. Panduan ini menerangkan semua aspek utama — dari jenis cukai, kadar, cara pengiraan, contoh, sehingga kepada isu dan cabaran semasa industri petroleum di Malaysia.
Apa Itu Cukai Petroleum?
Cukai petroleum merujuk kepada semua cukai, royalti dan levi yang dikenakan ke atas aktiviti berkaitan petroleum (minyak mentah, kondensat, gas asli) yang dikeluarkan di Malaysia. Ia berbeza daripada cukai korporat biasa dan tertakluk kepada undang-undang khusus seperti Akta Cukai Petroleum 1967.
Jenis-Jenis Cukai Petroleum di Malaysia
Berikut adalah jenis cukai utama yang dikenakan ke atas sektor petroleum:
1. Cukai Petroleum (Petroleum Income Tax, PIT)
- Dikenakan di bawah Akta Cukai Petroleum 1967
- Hanya ke atas syarikat yang terlibat dalam pengeluaran petroleum (upstream)
- Kadar cukai 38% atas keuntungan bercukai daripada operasi petroleum
- Tidak sama dengan cukai korporat biasa (24%)
2. Royalti Petroleum
- Biasanya 10% daripada nilai kasar petroleum yang dikeluarkan
- Diagihkan antara kerajaan persekutuan dan negeri pengeluar (contoh: Terengganu, Sabah, Sarawak, Kelantan)
3. Cukai Syarikat (Corporate Income Tax)
- Selain PIT, syarikat minyak & gas juga tertakluk kepada cukai korporat 24% untuk aktiviti yang tidak diklasifikasikan di bawah Akta Cukai Petroleum
4. Cukai Jualan dan Perkhidmatan (SST) untuk Produk Petroleum
Minyak petroleum tertakluk kepada cukai jualan 5% di bawah sistem SST Malaysia. Perubahan terkini dalam Belanjawan 2025 telah memperluaskan skop SST untuk meliputi lebih banyak barangan dan perkhidmatan.
Kadar SST Terkini (Berkuat kuasa 1 Julai 2025):
- Cukai Jualan: 5% – 10% (bergantung kepada jenis produk)
- Cukai Perkhidmatan: 6%
- Produk petroleum domestik: 5%
- Perkhidmatan berkaitan petroleum: 6%
5. Levi & Caj Khas
- Ada levi atau caj tertentu mengikut kontrak, zon, atau polisi khas kerajaan
Jadual Ringkas Kadar Cukai Petroleum di Malaysia (2025)
| Jenis Cukai | Kadar | Catatan |
|---|---|---|
| Petroleum Income Tax | 38% | Untuk operasi upstream (Akta 1967) |
| Royalti Petroleum | 10% | Nilai kasar petroleum dikeluarkan |
| Corporate Income Tax | 24% | Untuk aktiviti downstream (bukan PIT) |
| Levi/caj khas | Bergantung kontrak | Contoh: PSC, bayaran negeri, dsb |
Siapa Wajib Bayar Cukai Petroleum?
Cukai petroleum wajib dibayar oleh:
- Syarikat minyak & gas (contoh: Petronas, Shell, ExxonMobil)
- Operator yang memegang lesen atau kontrak pengeluaran petroleum
- Syarikat tempatan atau asing yang menjalankan aktiviti carigali dan pengeluaran di Malaysia
Cara Kiraan Cukai Petroleum
- Jumlah pendapatan petroleum (gross revenue)
- Tolak kos operasi, modal & perbelanjaan dibenarkan
- Hasil = Keuntungan bercukai (chargeable income)
- Kira cukai PIT (38%)
- Royalti petroleum (10%) dikira atas nilai kasar, sebelum cukai PIT
Contoh Pengiraan Ringkas
- Nilai kasar petroleum dikeluarkan: RM1,000,000,000
- Kos operasi dan perbelanjaan dibenarkan: RM600,000,000
Royalti:
10% × RM1,000,000,000 = RM100,000,000
Keuntungan bercukai:
RM1,000,000,000 – RM100,000,000 (royalti) – RM600,000,000 (kos)
= RM300,000,000
Cukai Petroleum (PIT):
38% × RM300,000,000 = RM114,000,000
Agensi Berkaitan
PETRONAS
- Petronas adalah syarikat minyak nasional dan “custodian” sumber petroleum Malaysia
- Semua syarikat wajib patuhi kontrak dan perjanjian dengan Petronas
- Menguruskan 100% sumber petroleum negara
- Membayar dividen kepada kerajaan persekutuan
- Petronas mengutip royalti, caj, dan cukai tertentu sebelum diagihkan ke kerajaan pusat/negeri
Lembaga Hasil Dalam Negeri
- Mengutip cukai hasil petroleum
- Memantau pematuhan cukai
Kerajaan Negeri
- Menerima royalti 5%
- Contoh: Kelantan, Terengganu, Sabah, Sarawak
Insentif Cukai untuk Industri Petroleum
Malaysia menawarkan pelbagai insentif cukai untuk menarik pelaburan dalam industri petroleum:
1. Status Perintis (Pioneer Status)
- Pengecualian cukai pendapatan hingga 10 tahun
- Khusus untuk aktiviti bernilai tambah tinggi
- Syarat minimum pelaburan dan pekerjaan
2. Zon Bebas Pelaburan (Investment Tax Allowance)
- Elaun 100% untuk perbelanjaan modal layak
- Tempoh kelayakan hingga 15 tahun
- Khusus untuk projek strategik
3. Insentif Medan Marginal
- Kadar cukai pendapatan petroleum yang dikurangkan
- Elaun kos yang diperluaskan
- Kemudahan pembayaran cukai ansuran
Isu-Isu & Cabaran Industri Petroleum Malaysia
- Harga minyak global sangat mempengaruhi hasil cukai petroleum negara
- Isu pembahagian royalti antara kerajaan pusat & negeri
- Ketelusan & akauntabiliti dalam pengagihan hasil petroleum
- Cabaran peralihan tenaga (energy transition) dan pelaburan dalam tenaga boleh diperbaharui (renewable energy)
Soalan Lazim (FAQ) Cukai Petroleum
1. Adakah cukai petroleum sama dengan cukai korporat biasa?
Tidak, PIT (38%) jauh lebih tinggi dan hanya untuk pendapatan dari operasi petroleum upstream.
2. Siapa yang dapat royalti petroleum?
Royalti diagihkan antara kerajaan persekutuan & negeri pengeluar mengikut polisi semasa dan perjanjian Petronas.
3. Adakah syarikat kecil dalam industri petroleum juga kena bayar PIT?
Ya, selagi terlibat dalam pengeluaran petroleum di Malaysia dan tertakluk kepada Akta 1967.
4. Jika syarikat minyak rugi, masih perlu bayar cukai?
Cukai hanya atas keuntungan bercukai. Jika tiada untung (atau kerugian), PIT tidak dikenakan untuk tahun itu.
5. Bagaimana dengan pelabur runcit (retail investor) dalam saham syarikat minyak?
Pelabur hanya tertakluk pada cukai individu biasa (dividen, keuntungan modal), bukan cukai petroleum.
Kesimpulan
Cukai petroleum adalah sumber utama pendapatan negara. Semua syarikat dan operator wajib patuh pada kadar, kaedah pengiraan, dan peraturan yang ditetapkan oleh kerajaan serta Petronas. Dengan pemahaman jelas, industri ini dapat terus menyumbang kepada pembangunan negara dan ekonomi.
