Duti Eksais ialah cukai dikenakan oleh kerajaan ke atas barangan tertentu yang dikilang dalam atau diimport ke Malaysia. Ia ditetapkan di bawah Akta Eksais 1976 Seksyen 6, dan hanya pengilang atau pengimport berlesen yang boleh memungut dan membayar duti ini kepada Jabatan Kastam Diraja Malaysia (JKDM)
Apakah Duti Eksais?
Duti eksais adalah cukai yang dikenakan ke atas barangan dan perkhidmatan tertentu, biasanya barang-barang yang dianggap mewah, produk berbahaya, atau barangan dengan permintaan yang tidak anjal. Bentuk percukaian ini mempunyai beberapa tujuan: menjana pendapatan kerajaan, tidak menggalakkan penggunaan produk tertentu, dan melindungi industri tempatan.
Ciri utama duti eksais ialah ia merupakan cukai tidak langsung, bermakna beban boleh dialihkan daripada pembayar cukai kepada pengguna melalui harga yang lebih tinggi. Pengilang atau pengimport pada mulanya membayar duti tersebut, tetapi mereka biasanya memindahkan kos ini kepada pengguna melalui kenaikan harga produk.
Barangan Tertakluk kepada Duti Eksais
Menurut Pekeliling Perintah Duti Eksais 2022, barangan berikut dikenakan duti:
| Kategori Barang | Contoh Produk | Kadar Eksais (RM/unit atau liter) | Tujuan Pengawalan |
|---|---|---|---|
| Produk Alkohol | Arak, bir, spirit | Berdasarkan peratusan alkohol (bergantung kod tarif) | Kawalan sosial |
| Produk Tembakau | Rokok, cerut, vape | Kadar tetap mengikut undang-undang (Perintah Eksais) | Kesihatan awam |
| Kenderaan | Kereta, motosikal | Kadar mengikut nilai & spesifikasi model | Industri tempatan |
| Minuman Bergula (SSB) | Minuman ringan | RM 0.40 → RM 0.80/liter (naik RM 0.40) | Kesihatan awam |
| Produk Petroleum | Petrol, diesel | Sumber pendapatan | |
| Permainan | Daun terup, Mahjong tiles | Kadar bergantung pada pekeliling terkini |
Kenaikan Duti Eksais Minuman Bergula
Salah satu perubahan besar dalam sistem duti eksais Malaysia ialah kerajaan meningkatkan kadar duti eksais bagi minuman bergula sebanyak 40 sen seliter mulai 1 Januari 2025. Kenaikan ini adalah sebahagian daripada gerakan Perang Terhadap Gula atau ‘War On Sugar’.
Tujuan kenaikan ini adalah untuk:
- Mengurangkan penggunaan gula berlebihan
- mengurangkan beban ekonomi akibat kos perubatan yang tinggi
- Menggalakkan gaya hidup sihat
- Mengurangkan risiko diabetes dan penyakit berkaitan gula
Kesan Positif Kenaikan Duti
Kadar yang dikenakan iaitu sebanyak 40 sen seliter juga adalah munasabah dan diharapkan dapat memberikan kesan positif kepada kesihatan rakyat Malaysia. Tambahan hasil yang diraih akan dimanfaatkan untuk menampung perbelanjaan kesihatan awam.
Siapa Wajib Bayar & Prosedur
- Pengilang / pengimport berlesen wajib memungut duti eksais dan membayar kepada JKDM sebelum melepaskan barangan ke pasaran.
- Laporan dan bayaran perlu dibuat melalui portal MyExcise / e-eksais
- Kelalaian boleh menyebabkan penalti, duti tambahan, atau tindakan undang-undang.
Cara Kiraan Duti
Duti Eksais = Kuantiti (unit/liter/mL) × Kadar Eksais
Contoh 1 – Minuman Bergula:
Purata penjualan 10,000 liter SSB:
10,000 L × RM 0.80 = RM 8,000
Contoh 2 – Vape:
2,000 mL vape: 2,000 × RM 0.40 = RM 800
Tujuan & Kesan
- Kesihatan Awam: Mengurangkan penggunaan produk tidak sihat (gula, vape)
- Pendapatan Negara: Menyalurkan hasil ke perbelanjaan kesihatan, rawatan kronik, pencegahan NCD (Bajet 2025)
- Pengawalan Industri: Mengawal penjualan barangan terhad atau berisiko seperti vape, rokok, daun terup.
Pengecualian & Insentif
- Bagi SSB, barangan yang kandungan gula di bawah ambang atau sedia untuk diminum boleh dikecualikan — perlu sertakan sijil akreditasi & analisis makmal
- Barangan untuk eksport atau pengguna industri khas mungkin layak pengecualian. Semak Perintah Duti Eksais untuk kod dan syarat lanjut.
Penalti Jika Tak Patuh
- Denda kewangan
- Penjara (bagi kesalahan serius)
- Rampasan barangan
- Pembatalan lesen
Soalan Lazim (FAQ)
1. Kenapa duti vape diperkenalkan pada 2023?
Kerajaan memperluas kawalan terhadap produk alternatif tembakau dan vape, menetapkan kadar RM 0.40/mL
2. Berapa kadar duti rokok sekarang?
Kadar rokok dikawal melalui Perintah Duti Eksais mengikut kod tarif; tidak berubah dengan Bajet 2025.
3. Adakah kenderaan “Cukai Eksais”?
Ya, kenderaan import & CBU tertakluk duti eksais berdasarkan nilai dan jenis kenderaan
4. Bila kena bayar duti SSB baru?
Mulai 1 Jan 2025 kadar dinaikkan secara berfasa sebanyak RM 0.40 seliter
5. Bagaimana semak kadar terkini?
Rujuk laman rasmi MyExcise JKDM atau portal MyExcise untuk dokumen terbaru.
Cabaran dan Isu Semasa
1. Penyeludupan
- Rokok dan alkohol kontrabang
- Kehilangan hasil kepada kerajaan
- Persaingan tidak adil kepada pengilang tempatan
2. Ekonomi Digital
- Cabaran dalam mengenakan duti ke atas produk digital
- Keperluan untuk menyesuaikan undang-undang sedia ada
3. Perjanjian Perdagangan Bebas
- Pengurangan kadar duti di bawah AFTA dan perjanjian lain
- Imbangan antara perlindungan industri dan liberalisasi perdagangan
Kesimpulan
Duti Eksais memainkan peranan penting dalam membentuk polisi kesihatan, kawal industri berisiko, dan tingkatkan hasil negara. Sebagai pengilang atau pengimport, adalah penting untuk memahami kadar, kod tarif, dan syarat pengecualian bagi memastikan kepatuhan serta mengelak penalti.
